Zona Hastalığı (Gece Yanığı) Nedir? Zona Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi.
Her 3 kişiden 1’i hayatı boyunca en az bir kere zonaya yakalanıyor. Zona ciltte döküntüler ile bilinen bir hastalık olsa da aslında sadece “kozmetik” bir sorun değil. 6 aya kadar devam edebilen, uykudan uyandıracak derecede şiddetli ağrılara neden oluyor. Teşhiste geç kalındıkça tedavisi de zorlaşıyor. Eğer gözde tutunursa görme, kulakta tutunursa işitme kaybı yapma ihtimali var. 50 yaşından sonra bağışıklık sisteminin de zayıflamasıyla görülme sıklığı artıyor. En büyük risk grubundakiler ise 65 yaş üstü.
Zona Hastalığı Nedir?
Gece yanığı olarak da bilinen zona hastalığı, varicella zoster virüsünün cildi ve sinirleri etkileyerek küçük kabarcıklar ve ağrılı deri döküntüleri oluşumuna neden olan viral enfeksiyondur. Zona, su çiçeği hastalığına da neden olan varicella-zoster virüsünden kaynaklanır. Daha önce su çiçeği hastalığı geçiren kişilerde bu virüs dorsal kök ganglionları olarak bilinen, omurilikte ağrı sinyallerinin iletilmesinden sorumlu duyusal sinir hücrelerinde inaktif şekilde yani uykuda kalır.
Vücutta uykuda olan varisella zoster virüsünün tekrar aktif olması ile ortaya çıkan ağrılı ve kabarcık şeklinde deri döküntüleri de zona hastalığı olarak adlandırılır. Bu hastalık hem deriyi hem de sinirleri tutar.
Zona Hastalığı Neden Olur?
Zona hastalığının nedeni, genellikle su çiçeği geçiren kişilerde duyusal sinir hücrelerinde inaktif bir şekilde uykuda bekleyen varicella-zoster virüsünün tekrar aktif olmasıdır. Grip, enfeksiyon, ileri yaş, HIV/AIDS ya da kanser tedavisi gibi bağışıklığı zayıflatan herhangi etkenler virüsü tekrar aktif eden risk faktörleridir. Ayrıca, organ naklinde vücudun organ naklini reddetmesini önlemek için verilen ilaç ve stereoidlerde zona hastalığına neden olan risk faktörlerindendir.
Zona hastalığında en önemli faktör yaşlanmadır ve genellikle de 50 yaşın üzerindeki kişilerde yeniden aktif hale gelmektedir. Vakaların yüzde 70’i 50 yaş üzerindeki kişilerden oluşur. 80 yaşına gelen bir kişinin zona olma ihtimali yüzde 50 oranındadır. Yani 80 yaşın üzerindeki her iki kişiden biri zona olmaktadır.
Zona Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Zona hastalığında ilk belirtiler vücut veya yüzün bir tarafında ortaya çıkan hassasiyet, kaşıntı ve ağrıdır. Ağrı başladıktan sonra içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşen kırmızı döküntüler, ateş, baş ağrısı ve ışığa duyarlılık gibi belirtiler zona hastalığı seyrinde görülen belirtilerdir.
Genellikle vücudun bir bölgesini (lokalize) etkileyen zona belirtileri şunlardır:
– Ağrı
– Etkilenen bölgede karıncalanma veya yanma hissi
– Kaşıntılı kırmızı döküntü
– Kabuklanan sıvı dolu kabarcıklar
– Ateş
– Baş ağrısı
– Titreme
– Işığa karşı duyarlılık
– Yorgun ve tükenmişlik hissi
Belirtiler ortaya çıktıktan sonra döküntü tamamen kaybolması 3-5 haftaya kadar sürebilir. Genellikle 3-4 gün içinde ortaya içi su dolu kabarcıklar ve döküntüler 10 gün içinde kurur. Bu kabuklarda 2-3 hafta içerisinde düşer.
Zona Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Zona hastalığının tanısı genellikle muayene ile konulmaktadır. Muayene ile tanı konulamayan çok nadir vakalarda ise laboratuvar testi uygulanır. Tzank testi denilen bu yöntemde, lezyondan bir kazıntı örneği alınıp, özel boyama yöntemlerinden sonra mikroskop altında incelenir. Döküntü olmadan sadece ağrı, zona hastalığının tanısı için yeterli değildir. Çünkü hastalığın bu ilk evresindeki ağrılar, başka sebeplerle oluşan ağrılarla karıştırılabilir. Tanının konulması için mutlaka deri döküntüsünün başlaması gerekmektedir.
Zona Hastalığının Tedavisi Var mı?
Zona hastalığında erken tanı ve tedavi çok büyük önem taşımaktadır. Zona tedavisi semptomları ve şiddetini baskılamaya ve azaltmaya yöneliktir. Bu yüzden döküntülerin ortaya çıkmasından itibaren ilk 72 saat içerisinde mutlaka antiviral ajan başlanır, yangısal sinir değişikliklerini düzeltmek için B vitamini kompleksleri, yaralar için lokal yara bakım kremleri ve ağrılar için de ağrı kesiciler uygulanır. İstirahat ve iyi beslenme de hastalığın bir an önce bitmesine yardımcı olur.
Zona Aşısı Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
– Zona aşısı, enjeksiyon şeklinde üst kola uygulanır. Bu aşıyı sadece bir kez yaptırmanız yeterli olacaktır.
– Zona aşısının amacı zona kapma riskinin azaltılmasını sağlamaktır.
– Zona hastalığını geçirirken zona aşısı olabilirsiniz. Aşının etkisiyle birlikte belirtiler hafif olabilir ve daha kısa sürer.
– Zona aşısı size en az 5 yıl koruma sağlayacaktır.