İstanbul 1 hafta boyunca çöl tozu etkisi altında kalacak.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, bahar aylarının başlamasıyla birlikte Sahra Çölü, Kuzey Afrika ve zaman zaman Arap Yarımadası’ndan atmosfere karışan tozların rüzgar akımlarıyla başka bölgelere taşındığını belirtti.
Bu durumun doğada sıkça görülen bir olay olduğunu ifade eden Toros, özellikle ısınan çöl bölgelerinden havalanan tozların, rüzgarlarla Avrupa ve Türkiye’ye kadar ulaşabileceğini söyledi.
Toros, yüksek basınç sistemleri ve rüzgar akımlarıyla taşınan çöl tozlarının hava kalitesini etkileyebileceğini ve atmosferin renginde de belirgin bir değişim yaratabileceğini belirtti.
“Çöl tozlarını araçlarda ve yüzeylerde görebiliriz”
İstanbul’un, bugünden itibaren Kuzey Afrika’dan gelen çöl tozlarının etkisi altına gireceğini söyleyen Toros, “Sayısal hava tahmin modellerine göre İstanbul’da bir hafta boyunca çöl tozunun etkisi devam edecek. Çöl tozlarını araçların üzerinde ve yüzeylerde görebiliriz. Çöl tozu olayları sadece küçük alanlarla sınırlı kalmaz, şu anda Güney Avrupa ve Doğu Avrupa’da da etkili. Aynı şekilde Türkiye’nin büyük kısmında da etkili olacak.” dedi.
Prof. Dr. Toros, çöl tozunun atmosferde farklı seviyelerde bulunabileceğini ve bazen yer seviyesinde daha az hissedildiğini, ancak özellikle güneşin doğuşu ve batışı sırasında havanın sarı, turuncu ve kırmızı tonlarında görülebileceğini söyledi. “Gökyüzünün puslu ve kızılımsı görünmesi, çöl tozunun etkili olduğunu gösterir. Bazı günlerde bu etki daha belirgin olabilir.” diye ekledi.
“Açık hava aktivitelerini azaltmak faydalı olacaktır”
Çöl tozlarının insan sağlığı üzerindeki etkilerini de vurgulayan Toros, tozların içinde ince kum, kil ve mineral parçacıkları bulunduğunu belirtti. Bu parçacıkların hava kalitesini düşürdüğünü ve özellikle solunum yolu hastalıkları olan bireylerin dikkatli olması gerektiğini ifade etti. Toros, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının hava kalitesi verilerine göre, PM10 ve PM2.5 seviyelerinde artış gözlemlendiğini söyledi.
“Çöl tozları, özellikle astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıkları olan kişilerde olumsuz etkiler yaratabilir. Yaşlılar ve kronik rahatsızlıkları olan bireylerin dışarıda uzun süre vakit geçirmemeleri ve gerekli önlemleri almaları gerekiyor. Yoğun çöl tozu dönemlerinde açık havada yapılacak aktivitelerin azaltılmasında fayda var. Spor yapanlar ve dışarıda çalışanlar, bu süreçte hava kalitesine dikkat etmeli. Çöl tozunun yoğun olduğu günlerde dış ortamda uzun süre kalmak, göz ve cilt tahrişine, solunum sıkıntılarına yol açabilir.” dedi.
Doğal gübre etkisi
Prof. Dr. Toros, çöl tozlarının olumsuz etkilerinin yanı sıra doğaya faydalı yönleri olduğunu da belirterek, bu tozların özellikle bahar aylarında tarımsal ekosistemler için önemli bir besin kaynağı olduğunu söyledi. Sahra Çölü’nden gelen tozların fosfor ve demir gibi mineraller açısından zengin olduğunu aktaran Toros, bu tozların bitkilerin en çok ihtiyaç duyduğu dönemde doğal gübre görevi gördüğünü ifade etti. Toprağa çöken mineral yüklü tozlar, bitkilerin besin ihtiyacını karşılamalarına yardımcı olur.