Sektörel enflasyon beklentileri Mart ayında geriledi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Mart 2025 “Sektörel Enflasyon Beklentileri”ni yayımladı.
Buna göre, Mart ayında 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentileri, piyasa katılımcıları için 0,7 puan azalarak yüzde 24,6 ve reel sektör için 0,8 puan düşerek yüzde 41,1’e gerilerken, hane halkı için 0,1 puan artarak yüzde 59,3 seviyesine yükseldi. Gelecek 12 aylık dönemde enflasyonun düşeceğini bekleyen hane halkı oranı geçen aya göre 3 puan artarak, yüzde 31,3 oldu.
Enflasyon Nasıl Hesaplanır?
Türkiye’de enflasyon, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) kullanılarak hesaplanır. TÜFE, tüketici sepetinde yer alan mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerini ölçerken, ÜFE ise üretim aşamasındaki mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerini izler. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), enflasyon oranlarını aylık olarak açıklar.
TÜFE, belirli bir dönemdeki tüketici sepeti içinde yer alan temel mal ve hizmetlerin fiyatlarını ölçer. TÜFE belirlenirken aşağıdaki adımlar izlenir:
Tüketici sepeti tipik bir tüketici ailesinin harcamalarını temsil eden ürün ve hizmetlerden oluşur. Sepette yer alan ürün ve hizmetler temel gıda maddeleri, giyim, konut kirası, eğitim, sağlık hizmetleri gibi geniş bir yelpazeyi kapsar.
Sepette bulunan her ürün için ağırlıklandırma faktörleri belirlenir. Bu faktörler tüketici harcamalarına göre ürünlerin önemini yansıtır.
Belirlenen ürünlerin fiyatları, aylık olarak çeşitli mağaza ve bölgelerden toplanır ve periyodik olarak güncellenen ağırlıklandırma faktörleriyle birleştirilir.
Elde edilen fiyat verileri ve ağırlıklandırma faktörleri kullanılarak TÜFE hesaplanır. Temel olarak baz dönemdeki fiyatlar 100 olarak kabul edilir ve sonraki dönemlerdeki fiyatlar buna göre orantılı olarak hesaplanır.
Aylık ve yıllık enflasyon oranları TÜFE’nin belirli dönemlerdeki endeks değerleri kullanılarak hesaplanır. Enflasyon oranı, iki dönem arasındaki TÜFE endeks değerlerinin farkı olarak ifade edilir.
Enflasyon Neye Göre Artar?
Enflasyon neye göre artar sorusunun tek bir yanıtı yoktur. Enflasyon, ekonomik sistemdeki karmaşık etkileşimlerden kaynaklanır ve detaylarını bu yazı boyunca açıkladığımız birden fazla faktör nedeniyle artabilir. Enflasyonun artmasına neden olan temel faktörleri kısaca aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
– Ekonomide dolaşımdaki para miktarının artması, tüketici harcamalarını ve talebi artırır. Talebin, mal ve hizmetlerin arzından daha hızlı artması durumunda fiyatlar yükselmeye başlar.
– Enerji, ham madde ve işgücü maliyetlerindeki yükselmeler üretim maliyetlerini artırır, bu artışlar üretici tarafında baskı yaratır ve fiyat artışlarına neden olur.
– Üretim kapasitelerinin sınırlı olduğu durumlarda talep, arza göre daha hızlı artabilir. Bu da fiyatların yükselmesine yol açabilir.
– Uluslararası enerji fiyatlarının artması veya döviz kurlarındaki dalgalanmalar gibi durumlar enflasyonu etkileyebilir. Bu faktörler, ithalat maliyetlerini veya üretim maliyetlerini etkileyerek fiyat artışlarına neden olabilir.
– Uygulanan para politikaları ekonomik koşulları ve enflasyonu etkileyebilir. Hükümetler harcamaları artırırsa ve para arzı genişlerse bu durum talebi artırır ve enflasyonun yükselmesine neden olur.