Sırbistan’da lityum madeni protestosu…
Sırbistan’ın batısındaki Lozniçe şehrindeki lityum rezervlerine ilişkin alınan karar, kamuoyunda büyük tepki toplamaya başladı. Madenin İngiltere-Avustralya merkezli uluslararası Rio Tinto tarafından çıkarılmasına ilişkin projenin yeniden gündeme gelmesinin ardından binlerce kişi protesto için sokaklara döküldü. Hükümet, haftalar süren protestolar sonucunda 2022 yılında projeyi askıya almıştı. Ancak proje, madencilik şirketi Rio Tinto’ya verilen ruhsatların iptal edilmesinin kanunlara ve anayasaya aykırı olduğuna ilişkin mahkeme kararının ardından tekrar gündeme geldi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Moskova’dan Sırbistan hükümeti aleyhinde bir darbe girişimine ilişkin istihbarat aldıklarını ve darbe girişiminin lityum madeni aleyhindeki protesto gösterileriyle bağlantılı olduğunu iddia etti. Vucic, Rus kaynaklardan aldıkları istihbarata göre hükümeti devirmeye yönelik şiddetli kitlesel ayaklanma hazırlığı yapıldığını belirtti. Çevre koruma derneklerinin Sırbistan hükümetine lityum ve bor madenlerinin aranması ile çıkarılmasına yönelik bir yasak kararı alması için tanıdığı 40 günlük sürenin sona ermesiyle birlikte başkent Belgrad’da geniş çaplı bir gösteri düzenlendi. Ülkenin dört bir yanından destek veren göstericiler, “Kazmayacaksınız” yazılı tişörtler giyerek “Maden olmayacak”, “Sırp köylü isyanı”, “Yeterince yalan dinledik”, “Artık hapse atılma zamanınız geldi” yazılı pankartlar taşıdı.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, haziran ayında yaptığı açıklamada, Rio Tinto şirketi ve Avrupa Birliği’nin projenin çevresel standartlara bağlı kalacağı konusunda yeni garantiler sağladığını duyurdu. Vucic, tüm gerekli adımların atılması halinde madenin 2028’de çalışmaya başlayabileceğini ve bunun Sırbistan’ın yanı sıra tüm bölgenin dönüşümüne katkı sağlayacağını söyledi. Sırbistan hükümeti, 19 Temmuz’da Avrupa Birliği ile ülkedeki madenlerden çıkarılan sürdürülebilir hammaddelerin kullanımına ilişkin bir stratejik ortaklık anlaşması imzaladı.