Britanya’da uzun süredir seçim gündemi etkisini hissettirmeye başladı. Normal takvimde Aralık 2024 veya Ocak 2025’te yapılması beklenen seçimler, özellikle de Muhafazakar Parti’ye gelen baskılar sebebiyle öne çekilme ihtimalini de barındırmaktaydı. Bir önceki genel seçimini Aralık 2019’da yapan Britanyalılar, son dönemde yayınlanan anketlerle birlikte seçimin daha erken yapılması konusundaki isteklerini sıklıkla iktidar ve muhalefet temsilcileriyle paylaşmaktaydı. Dün alınan kararla birlikte, seçimin normal zamanının önünde yapılacağı kesinleşti.
İngiltere’deki başbakanlık konutu olan Downing Street 10’dan gelen açıklama, milletvekili seçimlerinin yeni tarihini netleştirdi. Kamuoyuyla paylaşılan resmi açıklamada, seçimlerin yıl sonundan 4 Temmuz’a alındığı duyuruldu. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak’ın açıkladığı bu karar, Buckingham Sarayı’nda Kral III. Charles’la yapılan Salı görüşmesinin ardından resmiyete döküldü. Parlamentoyu feshetme hakkı elinde bulunan Kral Charles, Sunak’ın ilettiği talep doğrultusunda bu yetkisini kullanmayı kararlaştırdı.
İngiltere’nin Son 5 Yılı!
İngiltere ve Büyük Britanya’nın tamamında yapılan son genel seçimlerde, Muhafazakar Parti’nin ezici bir üstünlüğü olduğu görülmüştü. Avam Kamarası’nda İşçi Partisi’nin 80’den fazla sandalye farkıyla önünde yer alan Muhafazakar Parti, dönemin parti lideri Boris Johnson’la birlikte seçim sürecinden galip çıkmıştı. Ancak pandemi sürecinde yaptığı hatalar ve Brexit projesinden dolayı kamuoyundan çokça tepki alan Johnson, 2022 yılında istifasını Kraliçe Elizabeth’e sunmuştu. Boris Johnson’dan görevi devralan Liz Truss ise, görevine başlamasından yalnızca birkaç gün sonra Kraliçe II. Elizabeth’in ölüm haberini duyurmak durumunda kalmıştı.
Kraliçe’nin ölümü ve sonrasındaki cenaze sürecinde hükümetin başında olan Liz Truss, bu sürecin sonunda aldığı ekonomik kararlarla epey tepki çekmişti. Truss’ın hükümeti yalnızca 50 gün görevde kalabildi ve bir sonraki başbakan Rishi Sunak oldu. 25 Ekim 2022’den bu yana görevi devam ettiren Rishi Sunak da, toplumun önemli bir kesimi tarafından eleştirilen bir figür oldu. Hükümetin istifasını ve seçim kararını Kral Charles’a sunan Rishi Sunak’ın seçim sürecinde de partinin başında olup olmayacağı belirsizliğini koruyor.
Anketlerde İşçi Partisi Üstünlüğü!
İngiltere’de alınan erken seçim kararıyla birlikte, hükümeti kuracak partinin değişeceğine kesin gözüyle bakılıyor. 2010’dan bu yana hükümet kurma şansına erişemeyen İşçi Partisi, Muhafazakar Parti’yle bu dönemde yaşanan çalkantılı lider süreçleri ve ekonomik istikrarsızlık sebebiyle seçilme ihtimalini gün geçtikçe arttırdı. Ayrıca son yıllarda partinin yeniden halkla temasını önemli oranda arttırmasının da, İşçi Partisi’nin seçilme ihtimalini güçlendirdiği öngörülüyor.
Muhafazakar Parti’den eksilen oyların önemli bir kısmının reformcu ve liberal hareketlere gittiği tahmin edilirken, İşçi Partisi’nin de seçmenin büyük bir kısmında teveccüh göreceği konuşulmakta. Son yapılan güvenilir anketlerin ortalamalarını paylaşan BBC, İşçi Partisi’nin yüzde 45 seviyelerinde oy alabileceğini duyurdu. Yakın dönemde yapılan belediye seçimlerinde de üstün gelen İşçi Partisi, 13 yıl aradan sonra iktidarı devralmaya yakın görülüyor.
Tony Blair ve Gordon Brown dönemlerinden bu yana iktidara gelemeyen İşçi Partisi, Avrupa siyasetinde de büyük bir ilke imza atabilir. Avrupa ve Dünya‘da siyasetin aşırı sağ partilere yönelmesi, diğer birçok ülkede de tedirginlik uyandırmıştı. Seçimler yılı olarak değerlendirilen 2024’te, birçok ülkede aşırı sağ yerine merkez solun tercih edildiği görüldü. İspanya’da Pedro Sanchez’in hükümeti yeniden kurması ve Türkiye’de CHP’nin 47 yıl sonra 1. parti olması, bu yöndeki ilk adımlar olarak görüldü. İşçi Partisi’nin genel seçimi kazanması, aşırı sağ akımının etkisini az da olsa düşürebilecek bir gelişme olarak yorumlanıyor.